نمونه برداری یا بیوپسی (BIOPSY)

بیوپسی روشی برای بررسی دقیق تر بافت های بدن است که مشکوک به ابتلا به بیماری هستند، که به آن تکه‌برداری و نمونه‌برداری نیز می‌گویند.
جدا کردن یک تکه بسیار کوچک از بافت، زمانی که آزمایش های اولیه غیرطبیعی بودن به منظور مطالعه آزمایشگاهی و بررسی وجود یک بیماری یا تعیین وسعت آن پزشک درخواست بیوپسی می کند.
 نمونه برداری همراه با بی حسی موضعی انجام می شود. بافت برداشته‌ شده معمولاً توسط متخصص آسیب‌شناسی (پاتولوژیست) زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود، اما می‌تواند به شکل شیمیایی نیز آنالیز شود.
 

نمونه برداری از کدام مناطق بدن انجام میشود ؟

• کبد

•  کلیه

•  ریه

•  استخوان

• پروستات

• غدد پستان

• تیروئید ، پانکراس

• توده های شکم و لگن

• تیروئید

• و…

انواع بیوپسی (Biopsy)

1. بیوپسی کلی: در این روش، پزشک کل بافت را بر می‌دارد. این روش اغلب دربارهٔ تومورها به کار می‌رود.

2. بیوپسی باز: پزشک پس از بی‌حسی موضعی یا بیهوشی عمومی پوست بیمار را شکافته، مقداری از بافت را خارج می‌کند.

3. بیوپسی با سوزن: پزشک پس از بی‌حسی موضعی، نمونه‌ی کوچکی از بافت را با سوزن از بدن خارج می‌کند. که می تواند توسط سرنگ (FNA) یا سوزن بیوپسی (Core needle) انجام شود.
   بیوپسی با سوزن از بافت خود  به روش های مختلفی انجام میشود .

انواع بیپوسی های سوزنی 

• بیوپسی های سوزنی :

  اولویت اول نمونه برداری از توده های مشکوک ، بیوپسی سوزنی است. به دو روش انجام می شود و اغلب ناراحتی کمتری برای بیمار ایجاد می کند.
   

• بیوپسی سوزنی با سوزن ظریف
  به این روش FNA یا Fine Needle Aspiration هم گفته می شود. می تواند توسط پاتولوژیست ، رادیولوژیست یا جراح انجام شود. پس از بی حسی ، سوزن ظریفی وارد بافت توده می شود و نمونه اندکی برداشته می شود. مقدار نمونه بسیار کمتر از چیزی است که در یک نمونه گیری خون تجربه می شود. اغلب نمونه گیری به صورت سرپایی انجام می شود. معمولاً درد چندانی ندارد و احتمال کبودی یا عفونت بسیار پائین است. با یک مکش سرنگ ، مقدار اندکی مایع و بافت وارد سرنگ می شود.

  اگر توده قابل لمس باشد ، نمونه گیری به راحتی انجام می شود . اما اگر توده بسیار کوچک باشد ، ممکن است تحت هدایت دستگاه های رادیولوژی انجام میشود.

• بیوپسی سوزنی با سوزن کلفت
  به این روش CNB یا Core Needle Biopsy هم گفته می شود. شبیه روش FNA است ، اما سوزنهای مخصوصی بکار می رود.

  این کار در مطب جراحان یا کلینیک های سرپایی انجامی می شود. سوزن گاهی ۳ تا ۶ بار جابجا می شود تا نمونه گیری کاملتر باشد. قبل از نمونه گیری ناحیه گیرنده های سلولی آنرا مشخص کند. اما همچنان مواردی وجود دارد که شناسایی ماهیت مهاجم یا غیر مهاجم بودن سرطان وجود ندارد.تحت بی حسی موضعی قرار می گیرد. از مزایای این روش اینست که نمونه برداشته شده می تواند نوع تومور ، درجه و وضعیت گیرنده های سلولی آنرا مشخص کند. اما همچنان مواردی وجود دارد که شناسایی ماهیت مهاجم یا غیر مهاجم بودن سرطان وجود ندارد.

کاربرد های نمونه برداری 

اگر بیماری دارای نشانه هایی از بیماری سرطان باشد ، پزشک معالج برای اطمینان از تشخیص صحیح ، بیوپسی از بافت ناحیه مشکوک را درخواست می کند اما این به آن معنا نیست که الزاما بیمار مبتلا به سرطان است . برای مثال اگر توده ای در سینه ( پستان )یک بیمار وجود داشته باشد و عکسبرداری و سونوگرافی آن را تایید کرده باشند تنها راه تشخیص قطعی سرطانی بودن یا نبودن این توده بیوپسی است . به صورت معمول بیوپسی برای شناسایی قطعی سرطان به کار می رود اما می تواند به شناسایی مسائل دیگری نیز کمک کند .
نمونه برداری معمولا برای بررسی چندین عارضه پزشکی مانند : سرطان، بیماری های عفونی، بیماری های التهابی و بیماری های خود ایمنی بکار می رود. همچنین از آن برای بررسی سازگاری عضو قبل و بعد از عمل پیوند اعضا استفاده می شود.

بیوپسی ها تقریبا از تمامی قسمت های بدن و به دلایل مختلف بکار می رود، در قسمت زیر فهرستی از این روش ها و رایج ترین علل انجام آن ها ذکر شده:

•  تشخیص قطعی در مورد توده های دیده شده در ماموگرافی
•  بیماری های مختلف پوست به عنوان مثال : تغییر شکل خال روی پوست که احتمال ملانوما دارد .
•  تشخیص سیروز کبدی در بیماران مبتلا به هپاتیت مزمن
•  عفونت هایی مانند عفونت غدد لنفاوی
• بیوپسی شکمی برای بررسی سرطانی یا غیر سرطانی بودن توده در داخل شکم بکار می رود.
• بیوپسی استخوان روشی برای یافتن عفونت و سرطان در داخل استخوان ها است.
• نمونه برداری مغز استخوان برای تشخیص سرطان خون (لوسمی) به وسیله بررسی کردن نمونه مغز استخوان استفاده می شود.
• دلیل استفاده از بیوپسی پستان بررسی سرطانی بودن یا نبودن توده در داخل پستان است.
• برای تشخیص خونریزی های غیرعادی، بررسی دیواره های رحم برای ناهنجاری، و تشخیص سرطان، روش پیشنهادی می تواند نمونه برداری آندومتری (دیواره رحم) باشد.
• بیوپسی کلیه روشی برای بررسی التهاب، نمونه گرفتن از توده های غیر عادی داخل کلیه و تشخیص نارسایی کلیه است.
• نمونه برداری کبد برای یافتن چند عارضه کبدی مانند: هپاتیت سی، سیروز، عفونت ها و سرطان کبد بکار می رود.
• بیوپسی ریه برای بررسی بیشتر موارد غیر عادی مشاهده شده در سی تی اسکن یا گزارش رادیوگرافی بیمار بکار می رود.

چگونگی و آمادگی های قبل از انجام بیوپسی

 چگونگی انجام بیوپسی به محل بافتی که از آن نیاز به نمونه برداری هست ، بستگی دارد . 
برای انجام بیوپسی نیاز به ناشتا بودن نیست اما اگر بیمار دارویی مصرف می کند ، حتما پزشک خود را در جریان بگذارد . بهتر است داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی و آسپرین مصرف نشود .
به پزشک خود در مورد حساسیت های دارویی تان و یا اگر مشکل بند آمدن خون دارید بگویید. اطمینان حاصل کنید که پزشک کاملا در مورد داروهایی که مصرف می کنید، شامل گیاهان دارویی و مکمل ها اطلاع دارد. اگر داروهای رقیق کننده‌ی خون مصرف می کنید به پزشک بگویید (آسپیرین، هپارین، لونوکس، وارفارین، … ).

شاید لازم باشد مصرفشان را چند روز قبل از تست متوقف کنید. استفاده از هیچ دارویی را به تشخیص خودتان قطع نکنید. حتما ابتدا با پزشک خود مشورت کنید.

جهت مطالعه درباره آمادگی های قبل از سونوگرافی های کلیک کنید .

مراحل انجام بیوپسی

برای انجام بیوپسی باید بیمار روی تخت به سمت پهلو دراز بکشد. پس از آن پزشک متخصص، با ضدعفونی کردن محل نمونه برداری، به آن ماده بیحس کننده موضعی تزریق می کند. (انجام این کار نیازی به بیهوشی کامل ندارد). پس از بیحس شدن محل مورد نظر، پزشک به وسیله سوزن بیوپسی، نمونه برداری را انجام داده و مقداری از مایع میان بافتی را خارج می کند. پس از آن گاز استریل روی محل نمونه برداری گذاشته شده و محل آن بسته می شود.

در انجام نمونه برداری با جراحی، لازم است که در محل مورد نیاز، یک برش ریز زده شده و احتمالاً به جز بیحسی موضعی از یک خواب ملایم یا بیهوشی کامل نیز استفاده می شود. با ایجاد شکاف کوچک، بافت مورد نظر برداشته شده و نمونه گیری انجام می پذیرد. پس از انجام نمونه برداری، شکاف توسط پزشک بخیه زده شده و بسته می شود.

• نمونه برداری از کبد : یک سوزن از طریق شکم به کبد رسانده شده و بافت کبد را می‌گیرد.
• نمونه برداری از کلیه : مشابه بیوپسی کبد، یک سوزن از پشت، به کلیه رسانده و بافت کلیه گرفته می‌شود.
• نمونه برداری از آسپیراسیون: یک سوزن مواد را از توده خارج می کند. به این روش ساده، آسپیراسیون با سوزن ظریف نیز گفته می شود.
• نمونه برداری از پروستات : نمونه برداری با چندین سوزن همزمان از غده پروستات انجام می‌شود. برای رسیدن به پروستات، یک پروب در رکتوم قرار می‌گیرد.
• نمونه برداری از پوست: بیوپسی پانچ روش اصلی بیوپسی است. در این روش از تیغه ای دایره ای شکل برای به دست آوردن نمونه‌ای استوانه ای از بافت پوست استفاده می‌شود.
• بیوپسی جراحی نیز برای به دست آوردن نمونه از بافتی که به سختی قابل دسترسی است، به کار گرفته می‌شود. در این روش ممکن است جراحی باز یا لاپاراسکوپی لازم باشد و یا ممکن است یک تکه بافت یا کل توده بافت برداشته شود.
   

مراقبت های بعد از نمونه برداری

• قبل از دست زدن به محل بیوپسی دست های خود را با آب و صابون بشویید.
• محل نمونه برداری شده (بیوپسی) را با آب و صابون بشویید. اگر محل بیوپسی روی پوست سر شما است آن را با شامپو شستشو دهید.
• محل نمونه برداری از پوست (بیوپسی) را به خوبی در آب فرو برید.
• محل نمونه برداری از پوست (بیوپسی) را با حوله ای تمیز پاک کنید.
• محل بیوپسی را با بانداژ بپوشانید و امکان تهویه پوست را فراهم کنید.
• تا زمان برداشت بخیه ها به مراقبت های خود ادامه دهید. زمانی که بیوپسی پوست بخیه ای نداشته باشد باید مراقبت را تا بهبودی زخم ناحیه بیوپسی ادامه دهید.
   

عوارض نمونه برداری

تمامی فرایندهایی که روی بدن انجام می شوند، ممکن است عوارض و خطراتی را به دنبال داشته باشند. برخی از عوارض احتمالی نمونه برداری شامل موارد زیر می شود:

• کبودی و درد خفیف در محل نمونه برداری
• خونریزی طولانی مدت از محل نمونه برداری
• عفونت در نزدیکی محل نمونه برداری
• اگر بیوپسی از طریق اشعه ایکس انجام شود، میزان اشعه بسیار اندک است و خطر قرار گرفتن در معرض اشعه بسیار کم می باشد.

مدت زمان جواب نمونه برداری

نمونه تهیه شده زیر میکروسکوپ مورد بررسی قرار می گیرد تا ماهیت نمونه و نوع بیماری مربوطه مشخص شود. نوع مواد و آزمایشهایی که هنگام بررسی بافت زیر میکروسکوپ استفاده می گردد به وضعیت پزشکی مورد بررسی بستگی دارد. با توجه به نوع، شکل و فعالیت سلول های بافتی، در بیشتر موارد آسیب شناس می تواند مشکل را تشخیص دهند. مدت زمان لازم برای به آماده شدن نتایج بیوپسی می تواند متفاوت باشد. در حین جراحی، یک آسیب شناس ممکن است نتایج بیوپسی را مشخص کند و طی چند دقیقه آن را به جراح گزارش دهد. نتیجه گیری نهایی و دقیق در مورد بیوپسی اغلب یک هفته یا بیشتر طول می کشد.

نمونه‌برداری چه حسی دارد ؟

اگر از داروی بی حسی استفاده شود، ممکن است در لحظه فرو رفتن سوزن به پوست احساس گزیدگی کنید. هنگامی که سوزن از قسمت نمونه برداری شده عبور کند ممکن است کمی فشار احساس کنید اما نباید دردی داشت باشد.

ممکن است پس از تست در محل بیوپسی (Biopsy) احساس ناراحتی داشته باشید. حتی ممکن است کبودی های ساده و محدودی مشاهده کنید که به زودی از بین می رود.

آیا تصویربردای یا آزمایش میتواند جایگزین نمونه برداری باشد ؟

آزمایش ها و عکسبرداری از ناحیه مورد نظر در بدن ، برای تشخیص توده یا غیرطبیعی بودن بافت کاربرد دارد اما قابلیت تمیز بین بافت سرطانی و غیر سرطانی را ندارد . بیوپسی ، تنها راه قطعی و مطمئن تشخیص در اکثر سرطان ها است . بیوپسی متدی کم خطر و بدون درد است .